Preporuke za unapređenje proaktivne transparentnosti na nacionalnom i lokalnom nivou


Iako zakonski okvir predviđa da se sva akta objavljuju u službenim glasilima, te su na taj način dostupna javnosti, u doba kada su informacione tehnologije uveliko uznapredovale a internet ostvario visoku penetraciju u Srbiji (prema podacima Republičkog zavoda za statistiku 65,8% građana koristi računare a 63,8% domaćinstava poseduje internet priključak) moramo govoriti o dostupnosti informacija na internetu. Istraživanje koje je Beogradska otvorena škola sprovela 2015. godine u okviru projekta „Jačanje lokalne transparentnosti” pokazuje da je u slučaju lokalnih samouprava Službeni glasnik dostupan na internetu u slučaju 96 opština od ukupno 169 opština. Najzad, čak i kada je Službeni glasnik dostupan, on je smešten u kategorijama po godini/mesecu. Građani uglavnom nemaju podatke o tome koji akt je donet u kom periodu rada opštine, te samim tim pretraživanje i dolaženje do informacije postaje teško. Ovo svakako krši jedan od osnovnih principa proaktivne transparentnosti, a to je da su informacije lako pretražive.

Zakonska regulativa propisuje obavezno onlajn objavljivanje informatora o radu koji sadrži sve važne informacije o radu organa. Ipak, istraživanje Beogradske otvorene škole pokazalo je da i dalje nisu sve opštine objavile informator o radu (njih 4 od 169 gradova i opština obuhvaćenih istraživanjem). Nadalje, nijedna opština nema kompletan informator u radu, odnosno u potpunosti u skladu sa podzakonskim aktom ─ Uputstvom za izradu i objavljivanje informatora o radu državnih organa. Informatorima o radu najčešće nedostaju najvažnije informacije, kao što su na primer: informacije o budžetu (u 54% slučajeva), zatim podaci o javnim nabavkama (u 70% slučajeva) i podaci o državnoj pomoći (dostupni u informatorima 22 opštine). Ovo ukazuje da trenutno stanje nije zadovoljavajuće i da postoji značajan prostor za sistemsko unapređenje nivoa transparentnosti u radu državnih organa u Republici Srbiji.

Preporuke za unapređenje proaktivne transparentnosti u okviru postojećeg zakonskog okvira namenjene svim organima javne vlasti:

Kada je u pitanju unapređenje proaktivne transparetnosti u okviru važećeg zakonskog okvira neophodno je:

1. Poštovanje Uputstva za izradu i objavljivanje informatora o radu državnih organa i to pogotovo u okviru sledećih stavki:

2. Objavljivanje sledećih dokumenata/podataka pojedinačno onlajn na veb-prezentacijama opština na naslovnoj strani ili u okviru kategorije koja jasno ukazuje da posetilac veb-prezentacije tu može naći akta opštine:

Preporuke za unapređenje zakonskog okvira za primenu proaktivne transparentnosti namenjene zakonodavnoj grani vlasti:

Potrebno je unaprediti postojeći zakonski okvir (konkretno Zakon o slobodnom pristupu informacijama od javnog značaja i Smernice za izradu veb-prezentacija organa državne uprave), a u skladu sa principima Partnerstva za otvorenu upravu. S tim u vezi neophodno je:

1. Reformatiranje informatora i „otvaranje” njegovih podataka:

2. Propisivanje obaveze organa da na svojoj veb-prezentaciji objavljuje često tražene informacije:

Preporuke možete preuzeti ovde.